Czym jest bunt nastolatka?

Słowo najbardziej kojarzone się z nastolatkami to bunt. Słyszymy i czytamy o nim jak tylko nasze dziecko pojawi się na świecie, krąży nad nami ta perspektywa jak złowieszcze stado wron na długo przed tym, kiedy stanie się ono nastolatkiem. Dla wielu z nas działa więc jak samospełniające się proroctwo – rzeczywiście bunt przychodzi wraz z dorastaniem dziecka.

Jak się objawia?

Nastolatek „nie robi tego, co do niego należy”, nie reaguje na prośby, kwestionuje to, co mówią rodzice czy nauczyciele, przestaje się uczyć, „awanturuje się z byle powodu”, zatrzaskuje drzwi przed nosem, nie wraca do domu o umówionej godzinie, przestaje z nami rozmawiać … można by długo wymieniać.

Generalnie chodzi o to, że dziecko przestaje robić to, co my dorośli mówimy, czy to, co robiło dotychczas bez większych problemów. Pojawiają się też nieakceptowalne odzywki i zachowania.

 

Jest to dla nas nowe i trudne, bywa szokujące. Uruchamia wiele emocji. Pojawia się frustracja, złość, oburzenie. Często dezorientacja. Jeśli takich zachowań jest więcej, to dochodzi bezradność i przestrach, wydaje nam się, że grunt nam się usuwa pod nogami, przestajemy mieć wpływ na swoje dziecko. Trudno nam zrozumieć, co się stało z naszą pociechą, która jeszcze do niedawna nie stwarzała większych albo żadnych problemów. Wiele z nas się obwinia, że źle wychowało, czy że coś przeoczyło.

Tymczasem to, co dla nas ciężkie i bolesne jest koniecznym etapem dorastania. 

Bunt jest wyrazem rosnącej podmiotowości i autonomii młodego człowieka.

Żeby dziecko mogło przejść od dzieciństwa do dorosłości musi się od nas wyodrębnić, przygotować do opuszczenia kiedyś rodzinnego gniazda. Potrzebuje przejąć za siebie odpowiedzialność, nauczyć się samo decydować o sobie i swoim życiu.  Dlatego dorastanie to czas weryfikowania nas rodziców, sprawdzania naszych wartości, ich adekwatności, ale też naszej spójności między tym, co głosimy a tym, co robimy. W efekcie dorastający młody człowiek wybierze z rodzinnego systemu wartości, to co ma dla niego największy sens, a resztę sam wypracuje lub przejmie od rówieśników, którzy stają się teraz dla niego główną grupą odniesienia.

Nastolatki dążąc do samostanowienia i samosterowności buntują się przeciwko naszym próbom kontroli i podporządkowania ich swojej woli. 

Mówiąc „Nie” nakazom, sprawdzaniu czy wypytywaniu, mówią jednocześnie „Tak” potrzebie autonomii, zaufania do nich i ich kompetencji.

Buntując się, stają za ważnymi, rosnącymi teraz dla nich na znaczeniu potrzebami, a sprzeciwiają zachowaniom, które je naruszają.

Stąd też bunt nie pojawia się zawsze jako towarzysz dojrzewania. Jeśli nastolatki czują się widziane i brane pod uwagę ze swoimi potrzebami, jeśli ich dążenie do samostanowienia, poważnego traktowania i partnerskich relacji jest przyjmowane, wtedy mają mniej powodów do buntu.

 

Trenerka Porozumienia Bez Przemocy (ang. NVC) i nasza nauczycielka, Miki Kashtan opowiadała na warsztatach, że kiedy jej siostrzeniec w nastoletnim wieku został zapytany przez kogoś, dlaczego się nie buntuje, odpowiedział, że nie ma przeciwko czemu. Jego potrzeby były rozumiane i brane przez rodziców pod uwagę.

Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić, szczególnie jak tyle się zmienia i do tego dochodzi jeszcze intensywna emocjonalność, zmienność nastrojów i wybuchowość naszych nastoletnich dzieci.

Aby móc ich widzieć i rozumieć w tym burzliwym czasie, móc im towarzyszyć z empatią i wsparciem w przemianach, przez które przechodzą, sami potrzebujemy być widziani i rozumiani w tym, czego doświadczamy. A to niełatwy i bardzo nieoczywisty czas i nowe, często zaskakujące doświadczenia.

 

Stąd tak ważne, aby sięgać po wiedzę i wsparcie, dawać sobie empatię i prosić o nią. Z naszego doświadczenia, bezcenne są także okazje do wymiany z innymi rodzicami nastolatków, bo przeżywają oni podobne sytuacje i mogą podzielić się tym, co w ich relacjach z młodymi się sprawdza.

Zapraszamy do takiej okazji i doświadczenia poczucia wspólnoty już na najbliższej, zimowej edycji warsztatów „Dorastać z nastolatkiem”, która odbędzie się 24-25 stycznia w trybie online.  Poza tym będzie to też szansa by dowiedzieć się więcej o rosnących w tym okresie na znaczeniu potrzebach nastolatków, o zachodzących w nich przemianach rozwojowych, przebudowie mózgu oraz o tym, jak to się przejawia na co dzień i jak można sobie z tym radzić.

Jeśli jesteś zainteresowana/y warsztatami "Dorastać z nastolatkiem" 24-25.01.2022, zarejestruj się tutaj.